Binnenhof in het oog van de orkaan

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.

De temperatuur in de plenaire zaal van de Tweede Kamer laat zich soms net zo lastig voorspellen als de temperatuur buiten. Waar iedereen een helse week voorspelde voor zorgminister De Jonge bleef hij in plaats daarvan stevig overeind. Sterker nog, niets was te merken van de aanname dat hij totaal uitgeput zou moeten zijn. Hij stond er zelfs verrassend opgewekt bij.

Wat daarbij hielp was zijn deemoedige houding tijdens het debat over het GGD-lek. De oppositie is meestal niet mals voor een halsstarrige bewindspersoon die vasthoudt aan zijn eigen gelijk in een zaak waar overduidelijk dingen niet goed zijn gegaan.

En toch was onder ‘normale’ politieke omstandigheden de oppositie feller geweest. Wat De Jonge immers niet wilde toegeven was dat hij de Kamer een week eerder in het vragenuurtje verkeerd had geïnformeerd. Hij hield het erbij dat hij dingen “anders had moeten zeggen”. Normaal gesproken had een bloeddorstige oppositie daar geen genoegen mee genomen. Zeker niet bij een minister die al aan het wankelen is.

Maar ook tijdens het coronadebat viel het volume vanuit de oppositie mee, ondanks de breed gevoelde frustratie over de relatief trage vaccinatiekoers. De Kamer beseft inmiddels dat De Jonge geen ijzer met handen kan breken. Bovendien is over de trage start een paar weken terug al stoom afgeblazen en kan men niet bezig blijven met het wijzigen van de vaccinatiestrategie.

De rol die Asscher normaal gesproken altijd speelde kan daarnaast niet onderschat worden. De oppositie mist hem als machinist van de oppositietrein. De PvdA-leider dirigeerde de collectieve aanvallen richting vak-K vanuit de linkerflank. Van het losse zand van afgelopen donderdag had de coalitie weinig te vrezen.

Maar wat zeker ook mee zal spelen is het vreemde oog van de orkaan waar het Binnenhof zich momenteel in bevindt. In het ronduit slopende afgelopen jaar was er nauwelijks ruimte om de campagne voor te bereiden. Het bleef de laatste weken bij een beetje aftasten: Tegenover welke tegenstander willen we ons profileren? De Jonge werd in dat licht steeds minder relevant en het overtuigend uitdagen van Rutte is nog niemand gelukt.

Ondertussen snakt iedereen naar het krokusreces. Een reces dat na een paar dagen uitrusten naadloos overgaat in het campagnereces. Dan zullen de definitieve strijdplannen klaar moeten liggen. Vanaf dat moment is alles gericht op een optimaal resultaat op 17 maart.

Baudet

In (in principe) de voorlaatste week van deze Kamersamenstelling werd weer eens mooi geïllustreerd dat het ene Kamerlid het andere niet is. De opdracht van een Kamerlid is het onderste uit de kan halen om te bewijzen dat de gunst van de kiezer terecht was.

Diverse Kamerleden van zowel coalitie als oppositie hebben afgelopen jaren laten zien dat een zetel meer betekent dan voor of tegen het kabinetsbeleid zijn. Afgelopen week bijvoorbeeld werden initiatiefwetten behandeld van PvdA’er Henk Nijboer en D66’er Kees Verhoeven.

Nijboer wist vanuit de oppositie steun te vinden voor een vergaand voorstel om de huurverhogingen in de vrije sector te reguleren en Verhoeven nam met de Wet afwegingsproces zerodays de moeite om zich te verdiepen in ICT-kwetsbaarheden. Bij dat laatste zullen primair electorale overwegingen in ieder geval geen rol hebben gespeeld.

Daar stond in dezelfde week het nieuwe dieptepunt van Thierry Baudet tegenover. De FvD-leider werd vanaf het prille begin al niet gehinderd door een overdaad aan motivatie om via de parlementaire weg zaken voor elkaar te krijgen.

Bij grote debatten was hij er nog weleens bij, maar beperkte zijn bijdrage steeds vaker tot de hem toegewezen spreektijd. Aan de interruptiemicrofoon heeft vrijwel niemand hem afgelopen maanden nog gezien. De zeer ijverige en productieve Femke Merel van Kooten-Arissen toont aan dat een kleine fractie geen excuus is.

Tijdens het urenlange debat over het datalek bij de GGD nam hij afgelopen week niet eens meer de moeite om conclusies te trekken in de tweede termijn en hij verscheen niet één keer aan de interruptiemicrofoon.

In de Kamer viel de minachting voor het Kamerwerk ook steeds meer op. Zo uitte SP-Kamerlid Frank Futselaar ondanks zijn frustratie tijdens het debat over de Stikstofwet: “10 minuten binnenkomen, wat complottheoriën droppen en vervolgens weggaan, ik vind het moeilijk om daar respect voor op te brengen”.

Futselaar had kort daarvoor gedaan waar de SP-stemmers hem die positie in de Kamer voor hadden gegund: Via debat en onderhandelen de Stikstofwet beter maken, vanuit het politieke perspectief van de SP.

In de zomer van vorig jaar liet Futselaar weten zich niet herkiesbaar te willen stellen, gefrustreerd door vermoeiende Haagse machinaties als de voortdurende focus op zichtbaarheid. Uiteindelijk liet hij zich toch overhalen om door te gaan.

Petra de Koning schreef in NRC afgelopen week over het lot van GroenLinks-Kamerlid Wim-Jan Renkema. Hij bleek niet zichtbaar genoeg en werd genadeloos afgeserveerd. Tegenover De Koning uit hij de herkenbare kritiek dat het in Den Haag te vaak gaat over ‘oppervlakkigheden’. Bij GroenLinks wilden ze liever iemand die direct “overal bovenop springt”.

Zonder het belang van zichtbaarheid te willen marginaliseren mag er wat meer waardering zijn voor parlementariërs die hun jaren in de Kamer inzetten met het indienen van initiatiefnota’s en initiatiefwetten of proberen via onderhandelen en het sluiten van compromissen het beleid een stukje hun kant op te krijgen. En daar tegenover mag het vaker benoemd worden als Kamerleden vrijwel niets presteren tegenover de kiezers die hen die felbegeerde zetel hebben gegund.

1848

Voor steeds meer organisaties is 1848 de oren en ogen in Den Haag. Heb jij interesse in een complete politieke nieuwsbrief op maat met alle voor jouw organisatie relevante politieke ontwikkelingen, inclusief duiding en agenda? Wij kunnen ze leveren! Bel voor de mogelijkheden met 06 1905 6876 of mail naar info@1848.nl.

Verkiezingsplannetjes

Je zou niet zeggen dat ze het – gezien de stand van de peilingen – nodig hebben, maar de VVD probeert weer wat meer rechtse kleur op de wangen te krijgen. En waarom niet daarvoor de eigen minister inzetten? Zo pleitte Sander Dekker voor een zwaardere straf voor jongeren en een dag later voor een hardere aanpak van vechtscheidingen. Bij Goedemorgen Nederland zette asielwoordvoerder Bente Becker de grijsgedraaide asielplaat nog eens op met haar pleidooi voor snellere asielprocedures en opvang in de regio.

In een lezenswaardig en scherp interview in Trouw werd Becker stevig op de pijnbank gelegd. Ze sloot hierin hernieuwde samenwerking met de PVV niet uit, maar deed dat bij Goedemorgen Nederland wel. “Daar gaan wij niet mee regeren”, zei ze stellig.

Hoekstra

De campagne van CDA-lijsttrekker Hoekstra gaat vooralsnog alle kanten op. Eerst lanceerde hij een nogal potsierlijke aanval op Rutte. Vervolgens koos hij voor het realistische betoog van de op den duur noodzakelijke bezuinigingen, om daarna weer opportunistisch voor zijn beurt te spreken rondom de scholenopening.

Afgelopen week deed hij weer de wenkbrauwen fronsen met zijn oproep voor een forse salarisverhoging voor commissarissen van staatsdeelnemingen als Tennet, Holland Casino en Schiphol. Dit was volgens hem nodig om de salarissen meer in lijn te brengen met commerciële bedrijven.

De kans is groot dat het vooral een moment van onoplettendheid was bij het accorderen van een stapeltje Kamerbrieven en dus geen bewuste actie. Toch was het dan op zijn minst onhandig. Zelfs zijn eigen CDA brandde het idee tot de grond toe af.

Zijn deelname aan het COC-debat was een nieuwe testcase voor de CDA’er, maar volgens De Volkskrant had hij het zwaar. En zoals dat vaak gaat met politici die even zoekende zijn: dan gaan er meer dingen mis. Zo kwam hij onder vuur te liggen om het inzetten van de voorzieningen op Financiën voor zijn campagne.

Voor Hoekstra dreigt een klassieke Haagse valkuil: De complete metamorfose van de politicus die ineens ook lijsttrekker is. Authenticiteit, geloofwaardigheid en overtuigingskracht zijn dan direct ver te zoeken. Hoekstra heeft nog slechts een paar weken om zichzelf weer terug te vinden.

Marijnissen

De SP heeft de toon gematigd om regeringsfähiger te worden. In 2017 werd nogal geforceerd ingezet op een anti-Rutte-campagne. Toenmalig SP-leider Emile Roemer was daarbij even vergeten dat hij twee jaar eerder nog geen enkel probleem zag in regeren met de premier. Inmiddels is Rutte weer acceptabel voor de SP, onthulde Marijnissen afgelopen week in De Volkskrant.

Opvallend is dat Marijnissen niet meedoet aan de verbintenis op links tussen PvdA en GroenLinks. Die partijen hebben besloten elkaar vast te houden in de formatie, maar daar wil de SP zich niet op vastpinnen.

“PvdA en GroenLinks staan ideologisch gezien op veel punten het dichtst bij ons, dus het ligt voor de hand. Maar we werken ook goed samen met het CDA als het gaat over het heropenen van de sociale werkplaatsen. En met de ChristenUnie heb ik het initiatief genomen om arbeidsmigratie te reguleren”, aldus de SP-lijsttrekker.

Ze wil daarmee de ruimte kunnen hebben om te doen wat de PvdA in 2012 deed, namelijk de linkse vrienden achterlaten in de oppositie zodra er uitzicht is op regeringsdeelname.

De linkse band blijft dus voorlopig weinig massief. Intensieve samenwerking kan kracht uitstralen, maar de linkse partijen vertrouwen nog veel teveel op eigen kracht. En zolang bij alledrie de overtuigingskracht ontbreekt blijft links dus klein.

De partijen

In een Champions League-achtige loting werden afgelopen vrijdag de partijen bekendgemaakt die een plekje bemachtigd hebben op het stemformulier. NRC presenteerde een aantrekkelijk overzicht van de deelnemende partijen en maakte diverse visuele vergelijkingen.

Wil je weten welke kandidaten er bij jou in de wijk wonen? Je vindt het op deze site.

Artikel Volkskrant: Gevangen achter het beeldscherm – politieke nieuwkomers over hindernisbaan naar 17 maart

Armoedig

Verplichte kost voor elke politicus op het Binnenhof, dit verhaal van Ariejan Korteweg in De Volkskrant. Het is één lange aanklacht tegen de inhoudelijk armoedige coronadebatten, die symbool staan voor een al langere trend van ontideologisering van het politieke debat.

Korteweg gooit alle frustratie eruit: “Het zijn geen debatten, het zijn overleggen tussen functionarissen, die op een andere plek dan in de plenaire zaal van de Tweede Kamer zouden moeten worden gevoerd. Alleen de soms hoge toon doet aan politiek denken. Politieke verschillen doen hier zelden ter zake. Het gaat om uitvoering en niets meer dan dat. De minister heeft gefaald, de minister kan beter, de minister ziet er vermoeid uit – allemaal managersgedoe”, aldus Korteweg.

“Het is een politiek ritueel met, afhankelijk van de eigen vertrekpositie, profileringsdrang en schadebeperking als inzet. De afloop is vaak navrant en de bijvangst hemeltergend: er raken weer wat mensen vervreemd van de politiek. Ook dat is, helaas, typerend voor coronatijden.”

Zoals Korteweg ook in het stuk beschrijft is dit fenomeen niet nieuw. Al vele decennia is de beeldvorming belangrijker dan de ideologie.

Verkiezingen

Nu de derde coronagolf aanstaande lijkt groeit de steun voor uitstel van de verkiezingen. Een aantal burgemeesters deden afgelopen week een oproep in NRC en het is een kwestie van tijd voordat ook politieke partijen die wel wat extra voorbereidingstijd kunnen gebruiken op dit sentiment aanhaken.

Toch lijkt het vooralsnog niet waarschijnlijk dat het tot uitstel komt. Tijdens zijn persconferentie had Rutte nauwelijks een idee hoe uitstel eigenlijk moet worden georganiseerd.

Verantwoordelijk minister Ollongren liet onlangs weten dat de verkiezingen gewoon door kunnen gaan. Onder andere met het uitsmeren van de verkiezingen over meerdere dagen en de optie van stemmen per brief zijn al maatregelen genomen om drukte te voorkomen.

Artikel NRC: Uitstel verkiezingen blijft Haags taboe

Rijksrecherche

Politiek is vaak: comfort bieden. En dus was afgelopen week wat masseerwerk nodig toen alle coronamaatregelen alweer op straat lagen voordat OMT’ers en BAO’ers überhaupt een advies onder ogen hadden gezien. Met name het BAO-team (bestuurlijk afstemmingsoverleg) was zo kwaad dat ze besloten om geen advies uit te brengen.

Voor de vorm schakelde Slob vervolgens de Rijksrecherche in om het lek te onderzoeken. Of het de gemoederen zal bedaren zal pas in aanloop naar de volgende persconferentie blijken. De kans dat het vergiet dan ineens waterdicht blijkt is klein, de rest van het Binnenhof is daar – nogal blasé – inmiddels aan gewend.

Verder lezenswaardig:

In zijn weekendverhaal maakt Tom Jan Meeus inzichtelijk hoe ook in de tweede golf de verschillende stromingen in het kabinet botsen bij de corona-aanpak. Het voorzichtige cluster Rutte-De Jonge-Van Ark wordt ook wel ‘de witte jassen-maffia’ genoemd. Zij winnen het meestal van het smaldeel dat de samenleving juist meer ruimte wil bieden. Het OMT heeft daarbij een niet te onderschatten rol. Niet alleen wetenschappelijk, maar ook publicitair.

Het AD dook in de openbaar gemaakte Catshuisstukken en die geven een aardig inkijkje in hoe de interne discussies verliepen. Zo lag in oktober blijkbaar het idee op tafel om mensen die de coronamaatregelen steunen een blauw polsbandje te geven.

Henk Krol kreeg een stevige reprimande van Arib vanwege zijn pleidooi om de vijf weken ‘vakantie’ voor de Kamer te schrappen.

Een aardschok in de meest recente integriteitsindex. Deze lijst werd steevast aangevoerd door de VVD, maar nu prijkt het CDA bovenaan. Bij de VVD was afgelopen jaar blijkbaar sprake van slechts drie integriteitsschendingen, bij het CDA tien.

1848

Wil jij voor jouw organisatie kosteloos de mogelijkheden van het monitorplatform 1848 verkennen? Meld je aan voor een gratis proefmaand! Mail ons je onderwerpen dan stellen wij alles voor je in. Je hoeft daar verder niets voor te doen. Mail direct naar info@1848.nl of bel met 06 1905 6876.

Op de agenda

Dit is de laatste week voor deze samenstelling van de Kamer en dus de laatste parlementaire week voor de verkiezingen. Gedurende het reces zal er tot aan de verkiezingen beperkte parlementaire activiteit zijn. In principe zijn er geen plenaire debatten en commissievergaderingen, al ligt het voor de hand dat er wel coronadebatten worden ingepland. Deze 1848 Factsheet verschijnt weer op zondag 28 februari.

Maandag

10.00 AO Natuur
10.00 Technische briefing Triage obv niet-medische overwegingen ttv corona fase 3
12.00 Deadline indienen vragen Voedselhulp en steunmaatregelen Caribisch deel Koninkrijk
12.00 Deadline indienen vragen Eigen Middelenbesluit van de Raad voor de EU
12.00 Deadline indienen vragen Winair
12.00 Deadline indienen vragen NAVO Defensie Ministeriële
13.00 AO Huiselijk geweld/kindermishandeling
14.00 Deadline indienen vragen Wbbbg
14.00 Wetgevingsoverleg Woningwet
14.00 Deadline indienen vragen Conservatrix
17.00 Notaoverleg Weidse blik op Weidevogels (nota-Von Martels)

Dinsdag

14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
14.00 Deadline indienen vragen Diverse besluiten kinderopvang
16.30 VAO Handreiking kindzorg
16.30 Procedurevergadering SZW
16.30 Procedurevergadering EZK
16.30 Notaoverleg Hufterigheid in het verkeer (nota-Postma)
17.00 VAO Zwangerschap en geboorte
17.30 VAO Raad Buitenlandse Zaken
17.30 Procedurevergadering VWS
18.00 Procedurevergadering Europese Zaken
18.00 VSO Vereenvoudiging bekostiging vo

Woensdag

9.30 AO Urgentie invoering uitgebreid persoonlijk profiel (nota-Sazias/Van den Berg/Veldman)
9.30 AO Eurogroep/Ecofin
9.45 Overhandiging Rli-advies ‘Naar een integraal bereikbaarheidsbeleid’
10.00 Wetgevingsoverleg Evenwichtiger maken verhouding mannen en vrouwen in bestuur en raad van commissarissen van grote NV’s en BV’s
10.00 Deadline indienen vragen Monitor Arbeidsvoorwaarden Promovendi
10.15 Plenair debat Voorstel tot algehele herziening van het Reglement van Orde
10.15 Procedurevergadering IenW
11.15 Procedurevergadering LNV
12.00 AO Gezonde levensstijl (nota-Diertens)
12.00 Deadline indienen vragen Militaire luchtvaartterreinen
12.00 AO Fatca
13.30 Plenair debat Wijziging van de Tijdelijke wet Groningen in verband met de versterking van gebouwen in de provincie Groningen
13.45 Procedurevergadering Financiën
14.00 Deadline indienen vragen Suppletoire begroting VWS ivm coronamaatregelen
14.30 Procedurevergadering JenV
15.00 Notaoverleg CBR
15.30 AO Hersteloperatie kinderopvangtoeslag
16.30 AO Tijdelijke testsamenleving (nota-Klaver/Kröger)

Donderdag

9.30 Notaoverleg Toekomstscenario’s vaccins & weerbaarheid medische industrie (Nota-Veldman)
10.00 AO Adoptie
10.00 AO Leefomgeving
10.00 Deadline indienen vragen Energie in het beroepsonderwijs
10.15 Procedurevergadering OCW
10.15 VAO Arbeidsmigratie
11.05 Plenair debat Samenvoeging van diverse gemeenten
11.30 Procedurevergadering BZK
12.00 Deadline indienen vragen Suppletoire begroting EZK ivm coronamaatregelen
12.00 Deadline indienen vragen Klimaat en energie
12.00 Deadline indienen vragen APK-roetfiltertest
12.30 Procedurevergadering BuZa
13.30 Procedurevergadering BuHaOS
14.00 Deadline indienen vragen Prostitutiemodellen
14.00 Deadline indienen vragen Woningcorporaties in Belastingplan
15.00 Plenair debat Voorstel van rijkswet van de leden Verhoeven en Jetten over lidmaatschap van de Europese Unie in de Grondwet
16.00 AO Belastingontwijking
17.00 VAO Gesubsidieerde rechtsbijstand
17.20 VSO Ouderschap en Adoptie

Vrijdag

10.00 Deadline indienen vragen OJCS-Raad
10.00 Deadline indienen vragen Informele Raad Werkgelegenheid en Sociaal Beleid

Wie kun je feliciteren?

Vrijdag 19 februari: Dennis Wiersma