Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.

De sfeer van anarchie, chaos en willekeur ondermijnt in rap tempo het draagvlak onder het kabinetsbeleid in de strijd tegen corona. Om de orde te herstellen zal het kabinet komende tijd waarschijnlijk de touwtjes steviger in handen gaan nemen. De grip op de samenleving moet herwonnen worden.

Voor de zomer was de kabinetsstrategie nog tamelijk overzichtelijk. Het OMT adviseerde en het kabinet nam het advies grosso modo over. Daar waar het kabinet anders besliste dan het OMT adviseerde (mondkapjes in ov, sluiten van de scholen en kinderopvang) was dat in lijn met de wens van de meerderheid in de Kamer.

Het virus was toen nog nieuw, de OMT-adviezen tamelijk onomstreden en het begrip voor de maatregelen groot. Na de zomer ligt dat anders. Het OMT is als aanvankelijk heiligverklaard adviesorgaan weggevallen nu het kabinet de adviezen niet meer zonder meer accepteert.

Sterker nog, vorige week bleek dat OMT-leden geconfronteerd werden met een door het kabinet en OMT-voorzitter Jaap van Dissel gedicteerd advies. De overige leden voelden zich niet serieus genomen en deden hun beklag in De Volkskrant.

Ondertussen vond ook het alternatieve OMT – het Red Team – steeds meer gehoor. Zij bepleiten duidelijke en eenduidige maatregelen bij het overschrijden van bepaalde signaalwaarden. Het vage ‘dansen’ met het virus op weg naar de R van 0,9 zoals het kabinet momenteel doet vinden zij – en in het verlengde een groeiend deel van opiniemakend en volksvertegenwoordigend Nederland – een riskante strategie.

Maar terwijl afgelopen weken diverse signaalwaarden ruimschoots werden overschreden bleef het kabinet vertrouwen op regionale maatregelen en een beperkte beperking van de horeca.

Toen twee weken geleden de besmettingen begonnen te exploderen brak ontstond alsnog paniek. Blijkens een reconstructie in NRC brak een driftig en chaotisch overlegcircuit los tussen het kabinet, de top van de coalitie en het veiligheidsberaad.

Na toenemende druk vanuit opiniemakers en de Kamer werd besloten tijdens het Kamerdebat dan maar aan te kondigen dat mensen geadviseerd werd een mondkapje te dragen in de publieke ruimtes. Terwijl nota bene het boegbeeld van het OMT – Van Dissel – blijft volhouden dat mondkapjes niet effectief zijn.

Het beeld dat na vorige week bleef hangen is dat van chaotische besluitvorming waarbij de autoriteit van het OMT als onomstreden adviesorgaan drastisch aan het wankelen was gebracht. Maar als het OMT niet meer heilig is in de advisering van het kabinetsbeleid in deze allesoverheersende en maatschappijontwrichtende crisis, waar baseert het kabinet zich dan wel op?

Met het weifelende beleid daalt ook de overtuigingskracht van Rutte in rap tempo. Met name jongeren snappen niet waarom ze zich nog aan de maatregelen moeten houden.

Het gevolg is dat jongeren na de kroegsluiting om tien uur de supermarkten opzoeken en vechten om de nog beschikbare kratten, met chaos tot gevolg. Ze hebben een punt als ze zien dat kerken met de grondwet in de hand wel succesvol claimen volle bak open te kunnen blijven. Selectiviteit van de maatregelen is funest voor de acceptatie en het draagvlak.

Om het tij te keren zal het kabinet naar verwachting het initiatief nadrukkelijker naar zich toe trekken. Rutte moet iets doen om de besmettingen af te vlakken, de onduidelijkheid weg te nemen en het draagvlak te herstellen.

Ze zouden het Red Team kunnen vragen samen te werken met het OMT om met een breedgedragen advies aan het kabinet te komen. Het kabinet zou dan alsnog duidelijkere en eenduidige maatregelen kunnen vaststellen zodra bepaalde signaalwaarden worden bereikt. Ook diverse oppositiepartijen vragen hier al langer om.

Het gevolg hiervan is wel dat het volgende hoofdstuk in deze coronacrisis eerder een verzwaring dan een verlichting van de maatregelen zal betekenen. We koersen hier in rap tempo op af nu het aantal dagelijkse besmettingen mogelijk vandaag al de 5.000 overstijgt.

Gisteren gaven de veiligheidsregio’s al aan dat het dringende advies om een mondkapje te dragen vanwege de onduidelijkheid moet worden omgezet in een harde verplichting. Ernst Kuipers waarschuwt bovendien dat extra maatregelen nodig zijn als de instroom in de ziekenhuizen niet snel afvlakt.

Daarmee komt in rap tempo ‘de hamer’ (met avondklok of volledige lockdown) in beeld om het virus goed te kunnen treffen. De overtuiging groeit in Den Haag dat dat effectiever is en sneller verlichting geeft dan het kat en muisspel dat er nu met het virus wordt gespeeld. Het geeft Rutte de kans om zijn positie als soevereine crisismanager te herstellen.

Artikel Volkskrant: Je hoort vaak dat de coronacrisis zo onvoorspelbaar is. Was het maar waar

1848

Wil jij voor jouw organisatie kosteloos de mogelijkheden van het monitorplatform 1848 verkennen? Meld je aan voor een gratis proefmaand! Mail ons je onderwerpen dan stellen wij alles voor je in. Je hoeft daar verder niets voor te doen. Mail direct naar info@1848.nl of bel met 06 1905 6876.

BIK

Staatssecretaris Vijlbrief gaat er nog een hele kluif aan krijgen om de Baangerelateerde Investeringskorting (BIK) door beide Kamers te krijgen. Het wetsvoorstel werd gisteren gepresenteerd en zoals verwacht maakten PvdA en GroenLinks hier direct gehakt van.

Problematisch voor Vijlbrief is dat ze hiervoor met het oordeel van de Raad van State enige munitie hebben. De Raad van State heeft twijfels over de doelmatigheid, omdat de maatregel zo generiek is dat ook gezonde bedrijven profiteren.

“Het generieke karakter leidt ertoe dat ondersteuning ook plaats vindt waar dat niet opportuun is. De effectuering via een afdrachtskorting op de loonbelasting heeft een aantal effecten die afdoen aan de doeltreffendheid van de regeling. De budgettering past niet goed in de fiscale systematiek. Gelet hierop adviseert de Afdeling na te gaan of een subsidieregeling niet een meer geëigend instrument is om de beoogde doelen te bereiken”, aldus de Raad van State.

Het sterkt PvdA en GroenLinks – de partijen die het kabinet nodig heeft voor steun in de Eerste Kamer – in de overtuiging dat het kabinet vooral oog heeft voor het bedrijfsleven. De vergelijking met de dividendmaatregel was voorspelbaar.

Tegelijkertijd presenteert de Raad van State met de subsidieregeling als alternatief voor de fiscale regeling direct ook een mogelijk compromis. Het Centraal Planbureau moet nog met een doorrekening komen, maar Vijlbrief zal hoe dan ook aan de bak moeten om de partijen aan boord te krijgen.

Volg alle ontwikkelingen rondom de BIK met dit dossier op 1848.nl

Rutte

Mark Rutte is bijna tien jaar premier en NRC pakt daar groot mee uit. In een special worden meerdere artikelen aan hem gewijd, waaronder een selectie van drie anekdotes uit het boek over hem. van Petra de Koning.

Ook aardig zijn de herinneringen van Job Cohen aan de politicus Rutte. De oud-PvdA-leider werd in 2010 door hem gevraagd voor een nieuwe poging om Paars-plus mogelijk te maken. De onderhandelingen met CDA en PVV waren geklapt en de VVD wilde ‘nooit meer’ met Wilders praten.

“En de volgende dag was Ab Klink weg en was het koek en ei met Wilders. Hij was zó stellig geweest, in mijn herinnering, en de volgende dag ging hij gewoon met hem praten”, aldus Cohen.

Kaag

D66-lijsttrekker Kaag moet sinds ze het leiderschap van haar partij heeft opgeëist vooral in de verdediging. Aanleiding is haar stellige bewering een tijdje geleden dat onder haar leiding de Moria-deal niet meer zal worden geaccepteerd.

In een interview met NRC afgelopen week komt ze er niet goed uit. Waarom accepteert ze de deal nu wel?

“Omdat we in deze periode niet verder komen. Moet je het er dan op aan laten komen in een coalitie, tegenover CDA en VVD, met het risico dat het kabinet valt? Wie is daarbij gebaat in de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog?”, aldus Kaag.

Blijkbaar is ze in een volgende periode wel bereid het kabinet hierover op te blazen, ongeacht in welke crisis we dan weer zitten. Verderop in het interview lijkt ze alsnog afstand te nemen van haar eerdere stellingname: “Met het nieuwe verkiezingsprogramma willen we onze optimale inzet beloven, dát is eerlijk. Het zou oneerlijk zijn als we zeggen: dit programma gaan we even regelen. Dat kunnen we niet garanderen.”

Het blijft een grote vraag of Kaag gaat aanslaan bij het electoraat. Het tenenkrommende kickoff-filmpje was een valse start, maar haar stijl heeft wel iets ontwapenends waar anderen nog van kunnen leren.

Zo zegt ze tegen NRC eerlijk dat medisch-ethische thema’s – de afgelopen jaren een belangrijk profileerpunt voor de democraten – voor haar nu niet relevant zijn. Ook stelt ze tijdens een blikkenuitwisseling met haar politiek assistent vast dat de woningbouwambitie in het verkiezingsprogramma eigenlijk niet ambitieus genoeg is.

“Eeuhm, nou, ik denk dat leden dat wel gaan amenderen, om zo snel mogelijk naar één miljoen te gaan. Kijk, ik heb de datum van 2035 niet gesteld”, aldus Kaag.

Ze zet zichzelf neer als de outsider die vooral haar eigen lijn trekt en zich niet teveel aantrekt van Haagse wetmatigheden of waar de programmacommissie na jaren studeren mee is gekomen.

50Plus

In de marge van al het andere waar politiek Den Haag druk mee is koos 50Plus afgelopen weekend Liane den Haan tot lijsttrekker. Daarmee keert allerminst de rust terug in de partij. Samen met een aantal anderen had fractievoorzitter Corrie van Brenk het leiderschap min of meer opgeëist, maar ze verloor en diverse prominenten vertrokken.

Ook de Kamerfractie is verder verscheurd doordat Leonie Sazias het vertrouwen in Van Brenk opzegde. Het lijkt onwaarschijnlijk dat we na de verkiezingen nog veel van 50Plus vernemen.

Artikel NRC: 50Plus krijgt geen rust, maar juist meer chaos

VAO’s

De Kamer heeft – op een paar uitzonderingen na – besloten alle vao’s en vso’s te schrappen vanwege de aangescherpte coronamaatregelen. Hierdoor kunnen naar aanleiding van commissiedebatten en schriftelijk overleggen geen moties worden ingediend en kan hier dus ook niet over worden gestemd.

Een nogal forse maatregel aangezien de ministeries voor het uitwerken van beleid juist de Kameruitspraken nodig hebben en daardoor weer een paar weken op belangrijke thema’s stilstaan. De Kamer wil met de maatregel het aantal bewegingen in het Kamergebouw beperken, maar juist bij vao’s en vso’s zijn altijd maar een paar Kamerleden aanwezig.

Op de agenda

Vandaag zal er tijdens een hoorzitting gesproken worden over de BIK. Verder wordt woensdag duidelijk hoe de verhoudingen liggen rondom de wet die regelt dat de coronamaatregelen wettelijke basis krijgen. Hier was lang kritiek op, maar parlementaire steun lonkt volgens Trouw alsnog.

Dinsdag

• 14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
• 14.00 Deadline indienen vragen Kinderopvangtoeslag
• 14.00 Deadline indienen vragen Tentoonstellen Plakkaat van Verlatinghe, Unie van Utrecht en Apologie van Willem van Oranje
• 15.45 Plenaire debat Begroting Koninkrijksrelaties
• 16.00 Deadline indienen vragen Wapenexportbeleid
• 16.30 Procedurevergadering EZK
• 17.00 Technische briefing Baangerelateerde Investeringskorting (BIK)
• 17.40 Hoorzitting Baangerelateerde Investeringskorting (BIK)
• 18.00 AO Raad Buitenlandse Zaken
• 18.30 Notaoverleg JBZ-Raad (asiel)

Woensdag

• 10.00 AO Onderwijs en corona (hoger onderwijs en mbo)
• 10.00 Deadline indienen vragen Zeden
• 10.00 Deadline indienen vragen Wijziging van onder meer de Wet op de expertisecentra, de Wet op het voortgezet onderwijs en de Wet voortgezet onderwijs BES in verband met het uitreiken van een schooldiploma aan leerlingen in het praktijkonderwijs en in het voortgezet speciaal onderwijs
• 10.00 Deadline indienen vragen Funderend onderwijs en lerarenbeleid
• 10.15 Plenair debat Tijdelijke wet maatregelen covid-19
• 12.00 Deadline indienen vragen Biotechnologie en landbouw
• 12.00 Deadline indienen vragen Deltaprogramma 2021, Deltafonds 2021, Infrastructuurfonds, begroting IenW
• 12.00 Deadline indienen vragen Kunststof en textielketen
• 13.00 Notaoverleg ‘In Nederland beslis je over je eigen leven’
• 13.30 Procedurevergadering Financiën
• 14.00 Deadline indienen vragen Internationaal Strafhof
• 14.00 AO Raad Algemene Zaken (-brexit)
• 14.00 Deadline indienen vragen Nieuwe bekostiging geneeskundige geestelijke gezondheidszorg (ggz) en forensische zorg (fz)
• 14.00 Deadline indienen vragen Wet beperking liquidatie- en stakingsverliesregeling
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg
• 14.00 Deadline indienen vragen Vervallen van de Tijdelijke wet ambulancezorg (Twaz) en de inwerkingtreding van de Wet ambulancezorgvoorzieningen (Wazv)
• 14.00 Deadline indienen vragen Pakket Belastingplan 2021
• 14.00 Deadline indienen vragen schriftelijk overleg Begroting SZW
• 16.00 AO Brexit
• 17.30 Technische briefing AWTI-advies n.a.v. adviesvraag vanuit de Kamer over de (verbetering van de) doorgroei van kennisintensieve start-ups
• 17.30 Technische briefing Beleid en normering PFAS door RIVM (besloten)
• 19.00 AO Klimaat en energie
• 19.00 Plenair debat Begroting Algemene Zaken + Begroting Koning

Donderdag

• 10.00 Procedurevergadering OCW
• 10.00 AO Gegevensuitwisseling/Gegevensbescherming/ICT/E-Health/Slimme zorg/Administratieve lasten
• 10.00 Deadline indienen vragen Variawet hoger onderwijs
• 10.15 Plenair debat Tijdelijke wet maatregelen covid-19 (vervolg)
• 12.00 Deadline indienen vragen Ondernemen en bedrijfsfinanciering
• 12.00 Deadline indienen vragen Transportraad
• 12.00 Deadline indienen vragen Fiscale moties en toezeggingenbrief Prinsjesdag
• 12.00 Deadline indienen vragen Nationaal Groeifonds
• 12.00 Deadline indienen vragen Begroting EZK
• 12.00 Deadline indienen vragen Begroting LNV
• 13.00 AO Duurzaam vervoer
• 13.30 Procedurevergadering BZK
• 13.30 AO Toereikendheid en doelmatigheid ondewijsbekostiging
• 14.00 Deadline indienen vragen Begroting BuZa
• 14.00 Deadline indienen vragen HGIS 2021
• 14.00 Deadline indienen vragen Wet uitbreiding taakstrafverbod
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de overleveringswet
• 14.00 Deadline indienen vragen ‘Stand van het land regiobeelden’
• 14.00 Deadline indienen vragen Uitvoering verordening identiteitskaarten
• 14.00 Deadline indienen vragen Wet aanpassing Appa en enkele andere wetten 2021
• 15.00 AO Burgerslachtoffers
• 15.00 Hoorzitting Alternatieven toeslagenstelsel
• 17.00 AO Verkeersveiligheid

Vrijdag

• 10.00 Deadline indienen vragen Nationaal actieplan voor meer diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs en onderzoek
• 12.00 Deadline indienen vragen Raad voor concurrentievermogen

Wie kun je feliciteren?

Dinsdag 6 oktober: Carola Schouten
Vrijdag 9 oktober: Mona Keijzer
Zaterdag 10 oktober: Khadija Arib
Zondag 11 oktober: Gijs van Dijk

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.