Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)
De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.
Afgelopen week kon weleens een kentering betekenen in het tot nu toe nogal tegenvallende 2020.
Trump bleek na een spannende race toch verslagen en de besmettingen begonnen eindelijk te dalen. En vrij hard ook. Uit eten met kerst lijkt ineens weer haalbaar. Gisteren kwam daar ook het hoopgevende Pfizer-vaccin bij.
Gevolg van de dalende besmettings- en opnamecijfers is dat de avondklok als instrument niet uit de coronakoffer zal worden gehaald. Dat deze optie vorige week ineens op tafel werd gelegd is symptomatisch voor het coronabeleid van Rutte 3: Ogenschijnlijk slecht voorbereid.
Maandenlang was er gedebatteerd over een wet die de juridische basis legde voor alle inperkende maatregelen en prompt dreigde het kabinet met een beperking die daar juist weer niet onder valt.
Bovendien was er na kritiek op het gebrek aan structuur een routekaart opgesteld om enig houvast te kunnen hebben, maar ook daar wordt met geen woord gerept over een avondklok.
Naast de eerder vastgestelde gebrekkige communicatie blijkt daarmee scenariogestuurd opereren een terugkerende kwetsbaarheid van Rutte cum suis.
Het plan viel in de Kamer (ook in de coalitie) zo slecht dat het aannemelijk lijkt dat de maatregel nogal ad hoc en paniekerig vooral als dreigement werd gepresenteerd. De druk vanuit de zorg om de opnamecijfers naar beneden te krijgen was immers groot.
Achteraf zal de avondklok hopelijk vooral een hypothetische discussie blijken te zijn geweest. In afwachting van een vaccin en voldoende xl-supersnelteststraten zal Rutte het in golf drie niet zo ver willen laten komen.
1848
Voor steeds meer organisaties is 1848 de oren en ogen in Den Haag. Heb jij interesse in een complete politieke nieuwsbrief op maat met alle voor jouw organisatie relevante politieke ontwikkelingen, inclusief duiding en agenda? Wij kunnen ze leveren! Bel voor de mogelijkheden met 06 1905 6876 of mail naar info@1848.nl.
Wat valt er over de Amerikaanse verkiezingen te zeggen met betrekking tot de verkiezingen volgend jaar in Nederland? Sommigen zullen het verlies van Trump zien als een trendbreuk ten nadele van populistisch rechts, maar dat is voorbarig.
Een golf van opluchting ging er door het westen toen zaterdag duidelijk werd dat de Amerikanen – weliswaar nipt, maar toch – voor de redelijkheid kozen. Dat Trump als een wankelende dictator aan zijn positie probeert vast te houden werd ook door Trump-sympathisant Joost Eerdmans niet begrepen.
Toch zullen met name Forum en de PVV inspiratie putten uit de politieke gedragingen van Donald Trump. Weinigen hadden immers verwacht dat Trump na vier jaar van factfree politics en het bruuskeren van allerlei internationale relaties nog zo dicht bij herverkiezing zou komen.
Dat er nog altijd 70 miljoen Amerikanen op Trump stemden betekent dat nationale trots een belangrijke drijfveer is om achter een politicus te gaan staan. We zagen het in 2017 in het klein toen Rutte daags voor de verkiezingen een Turkse minister zijn spreekwoordelijke vuist toonde. Het stelde zijn verkiezingswinst veilig.
De verkiezingsslogans van PVV en Forum ademen nu al volledig Trump: Nederland weer van ons en Stem Nederland terug als equivalenten van Make America Great Again. Het luidruchtig inspelen op vaderlandse trots zal door het succes van Trump hier alleen maar sterker worden.
Daarnaast zal ook een ander typerende Trump-trucje weerklank vinden, namelijk dat van de ‘alternatieve feiten’. Het gaat er niet om of een inauguratie daadwerkelijk de best bezochte aller tijden is, maar blijf maar gewoon volhouden dat het zo is. Wie de alternatieve feiten tegenspreekt kun je altijd nog wegzetten als fake news-media.
Dat de VVD definitief af wil van het imago van ondernemerspartij en de eigen verantwoordelijkheid geeft aan dat het electoraal niet aantrekkelijk is om te dwepen met het bedrijfsleven. De overheid is in de mode, wie had dat een paar jaar geleden gedacht.
Nog niet zo lang geleden trokken liberalen een vies gezicht als ze het hadden over ‘de overheid’ en werd uitputtend beargumenteerd waarom bepaalde werkgeversvoordeeltjes echt nodig waren.
De kentering werd veroorzaakt door de VVD zelf. Nadat de overheid de afgelopen 40 jaar al steeds kleiner werd kwam daar gedurende de economische crisis ook nog eens een militante bezuinigingsgolf overheen. Vele diensten zakten door de hoeven en daardoor kwam ook bij de VVD het inzicht dat ‘de overheid’ wel een relevante functie heeft hier en daar.
In het verkiezingsprogramma erkent de VVD dat “de macht van sommige private partijen is doorgeschoten tijdens de liberale strijd tegen een te grote en betuttelende overheid”. En: “Door technologische ontwikkelingen groeien bedrijven snel uit tot monopolies, of zijn bedrijven ontstaan die miljarden aan omzet kunnen behalen zonder voldoende bij te dragen aan de samenleving.”
Wat eerder klonk als SP-taal – doorgeschoten marktwerking – staat nu in het VVD-programma. Een koerswijziging die zich overigens vorig jaar al aandiende toen Dijkhoff een lans brak voor de middenklasse.
Concreet vertaalt dit zich nu in hogere minimumlonen, maximale huren in de sociale sector, een ‘middeninkomenskorting’ en rekeningrijden.
Zelfs begrotingsdiscipline is voorlopig geen thema voor de VVD. Terwijl dit in de tien jaar premierschap voor Rutte de pijler was alles op leunde. Geen plan werd geaccordeerd als het niet in dienst zou staan van de koers richting begrotingsevenwicht.
Met het VVD-plan wordt het druk in het electorale midden. Het creëert mogelijkheden voor monstercoalities waar zelfs SP en VVD naast elkaar in vak-K zouden kunnen eindigen. Zonder begrotingsdiscipline wordt formeren straks geen kwestie meer van uitruilen, maar van uitdelen.
Het woonakkoord dat het kabinet eind vorige week sloot met gedoogpartners PvdA en GroenLinks kreeg vanwege de Amerikaanse verkiezingen weinig aandacht, maar betekent een kentering in het huurbeleid.
Kern is dat huurverhogingen gemaximeerd gaan worden in zowel de vrije sector als de sociale huur. Minister Ollongren en de coalitie hebben zware ingrepen in de huren tot nu toe altijd geblokkeerd.
Zoals bekend wilde de Eerste Kamer dit voorjaar al een algemene huurbevriezing, maar Ollongren wilde daar absoluut niet aan. Ze vond de maatregel te grofmazig. Ook rijke huurders met een lage huur zouden hier immers van profiteren.
Ook deed Ollongren altijd tamelijk geringschattend over het aantal huurders dat daadwerkelijk in de problemen was gekomen en wees ze voortdurend op de mogelijkheden voor maatwerk die wegens corona waren gecreëerd.
Om toch iets te doen presenteerde ze eerder dit jaar het voorstel om de vrije huren met maximaal 2,5 procent boven inflatie per jaar te laten stijgen. De PvdA diende direct daarna een initiatiefwet in om dit verder te beperken naar 1 procent boven inflatie. Dat wetsvoorstel wordt nu overgenomen.
Daarnaast waarschuwde Ollongren onlangs nog dat het maximeren van de huren de investeringscapaciteit beperkt die ten koste gaat van de bouw- en verduurzamingsambities.
De begrotingspartners wisten echter dat ze een zekere machtspositie hadden en rond de zomer werd al duidelijk dat juist op dit punt het kabinet moest leveren om zich te kunnen verzekeren van steun voor de begroting.
Het akkoord betekent een einde aan de trend van afgelopen jaren waarbij de huren ongeremd konden groeien. Dit effect werd versterkt doordat de WOZ-waarde in belangrijke mate de huurprijs bepaalt.
Doordat veel woningen afgelopen jaren meer waard werden kwamen ze boven de liberalisatiegrens uit en konden de huurprijzen vrijelijk omhoog. Ook dat effect legt het akkoord nu aan banden doordat de WOZ straks minder meeweegt in de woningwaardering.
De kentering wordt bevestigd doordat zelfs de VVD in het verkiezingsprogramma heeft opgenomen dat de huren gemaximeerd moeten worden. Aangezien de woningschaarste ook komende kabinetsperiode zal aanhouden blijft inzet op betaalbare huren prioriteit.
- Kamerbrief: Maatregelen woningmarkt voor betaalbaarheid huurders en investeren in leefbaarheid
- Persbericht: Maximering WOZ-waarde in woningwaarderingsstelsel
Wie het Binnenhof een tijdje vrij intensief volgt wordt snel cynisch. Zoals vorige week. Terwijl in de ene vergaderzaal op het Binnenhof een Kamercommissie onderzoekt waarom beleid in de uitvoering zo vaak in de soep loopt wordt in een andere vergaderzaal een wet besproken waarbij Kamerleden vaststellen dat hij nauwelijks uitvoerbaar is, maar hem toch willen steunen.
Het betreft de wet die regelt dat huurders met een laag inkomen en een hoge huur eenmalig een huurverlaging kunnen krijgen. De wet is een subwet van het Belastingplan en vloeit voort uit het huurakkoord dat het kabinet sloot met huurders en corporaties.
Bij wie komend jaar deze verlaging wil aanvragen wordt echter niet gekeken naar het vastgestelde inkomen, maar moet bij de corporatie een stapeltje bewijsstukken worden aangeleverd met betrekking tot het inkomen van het afgelopen half jaar.
Zeker in het geval van zzp’ers is het volgens CDA’er Pieter Omtzigt “bijna onmogelijk” om dat inkomen vast te stellen, constateerde hij vorige week nader eerder ook de Raad van State vernietigend oordeelde. Onwelwillende corporaties zullen de huurders doorverwijzen naar de nu al met grote achterstanden kampende huurcommissie, vrezen Kamerleden.
Bovendien moeten corporaties jaren later weer een controle uitvoeren op het vastgestelde inkomen, wat er voor kan zorgen dat de huurders ineens worden geconfronteerd met een enorme huurverhoging.
Politiek Den Haag heeft de neiging hardleers te zijn na eerdere fouten. Opportunisme mag niet in de weg worden gezeten door goedbedoelde adviezen van rekenmeesters van het CPB of de geleerden van de Raad van State, het politieke compromis is heiliger dan de uitvoerbaarheid.
En dus werkt de Kamer – terwijl de verhoren van de parlementaire onderzoekscommissies naar de gemankeerde uitvoeringsorganisaties lopen – gewoon verder aan slecht uitvoerbare wetten.
Gisteren nog verzuchtte oud-Kamerlid Pieter Duisenberg in zijn verhoor voor de ondervragingscommissie uitvoeringsorganisaties: “De Kamer is helemaal niet geïnteresseerd in de uitvoering. Die komen pas in actie als er gedoe is. Dan kunnen ze naar de microfoon rennen.”
En juist Omtzigt weet hoe complexe wetgeving voor uitvoeringsproblemen en slachtoffers kan zorgen en verzuchtte niet zo lang geleden dat de Kamer minder gericht moet zijn op de waan van de dag en meer op de kwaliteit van wetgeving. Gisteren nota bene verscheen hij zelf voor de onderzoekscommissie.
Maar ook PvdA-Kamerlid Henk Nijboer zag vorige week de uitvoeringsproblemen al opdoemen, maar wil de huurverlaging toch niet aan zijn neus voorbij laten gaan.
“Ik heb €40 liever wel dan niet, ook als het lelijk wordt in de uitvoering. Daar gaan we in ieder geval heel veel debatten over voeren waarin gezegd wordt: o, wat slecht gedaan en onuitvoerbaar. Maar dat doen we dan wel weer”, aldus de PvdA’er cynisch.
Deze week vindt de plenaire afronding plaats van het Belastingplan en zullen de fracties ook op dit voorstel hun posities bepalen. De linkse oppositie had wel een suggestie om een en ander eenvoudiger te maken: een algemene huurbevriezing.
Een lezenswaardige analyse van de dubbele petten van De Jonge in De Volkskrant afgelopen weekend. In zijn soepelheid heeft hij soms iets van Mark Rutte, maar hij is minder goed in staat een humeur te verbergen.
Volgens Diederik Gommers was De Jonge ‘niet relaxed’ tijdens een lunch op het Torentje daags na de Grapperhaus-rel. De premier daarentegen was de herkenbare vrolijkheid zelve.
Ook klinkt volgens De Volkskrant opvallend vaak de kritiek dat de CDA-leider vooral bezig is met beeldvorming en dat de inhoud daardoor ondergeschikt lijkt.
Progressievelingen kunnen zich er niets bij voorstellen, maar nog altijd drukken uiterst conservatieve krachten een belangrijke stempel op het kabinetsbeleid. “Scholen mogen ouders vragen een verklaring te ondertekenen waarin ze een homoseksuele levenswijze afkeuren”, schreef Trouw gisteren.
Een belangrijk deel van Nederland kan zich er niets bij voorstellen dat dit anno 2020 staand beleid is dat gisteren door ChristenUnie-minister Slob werd verdedigd tijdens een debat over funderend onderwijs.
Met de Grondwet in de hand bleef de middeleeuwse praktijk tot nu toe in stand, alle mooie woorden over een inclusieve samenleving ten spijt. Volgens De Telegraaf wil een meerderheid in de Kamer nu wel af van de verklaring.
Chris Aalberts is een journalist van het type onvermoeibare observator. Al sinds 2015 volgt hij de opkomst van Forum voor Democratie, is langs een enorme hoeveelheid partijavonden geweest (waar hij soms vijandig werd benaderd) en heeft een groot netwerk in de partij.
Bij uitstek iemand dus die een boek zou kunnen schrijven over de opkomst en groei van Forum en in het bijzonder van Thierry Baudet. En precies dat deed hij. Afgelopen weekend publiceerde De Volkskrant een vraaggesprek met hem.
Hij stelt onder andere dat Annabel Nanninga de landelijke lijst niet heeft gehaald, omdat ze niet volgzaam genoeg zou zijn. Ook zou het bij Forum helemaal niet het doel zijn om iets te bereiken.
“Voor de paar belangrijke landelijke thema’s – immigratie, klimaat, EU – zijn geen haalbare beleidsplannen opgetuigd. Meneer Baudet is meer een man van de media-optredens en filosofische vergezichten dan van de Kamerdebatten”, stelt hij
“Wat de politici van FvD doen is: ze zetten zich niet echt voor de publieke zaak in, ze entameren onvrede en die onvrede reproduceert zichzelf, want er wordt niets bereikt. De hoop is dat de mensen vier jaar later nog steeds boos zijn, want dan stemmen ze weer op Forum.”
Ook GroenLinks heeft inmiddels een lijst gepresenteerd. Corinne Ellemeet wordt de nummer twee achter Jesse Klaver. Zij is momenteel zorg/corona-woordvoerder van de fractie. Bekijk hier de hele lijst.
1848
Wil jij voor jouw organisatie kosteloos de mogelijkheden van het monitorplatform 1848 verkennen? Meld je aan voor een gratis proefmaand! Mail ons je onderwerpen dan stellen wij alles voor je in. Je hoeft daar verder niets voor te doen. Mail direct naar info@1848.nl of bel met 06 1905 6876.
Dinsdag
- 12.00 Deadline indienen vragen Duurzaamheidskader biogrondstoffen
- 14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
- 16.15 Plenair debat Belastingplan 2021
- 16.30 Procedurevergadering EZK
- 18.00 Technische briefing Postvervoerders
- 19.00 Technische briefing Gemeenschappelijk landbouwbeleid
Woensdag
- 10.00 Procedurevergadering Financiën
- 10.00 AO Gezond en veilig werken
- 10.00 AO JBZ-Raad
- 10.00 Deadline indienen vragen Examenresultaten
- 10.15 VAO Raad Algemene Zaken van 10 november 2020
- 10.30 VSO Eindrapport Expertgroep inzake politieke steun aan interstatelijk geweldsgebruik en inzake humanitaire interventie
- 10.40 VAO “niet-letale steun” aan niet-statelijke, gewapende groepen in het buitenland
- 11.00 Wetgevingsoverleg Water en wadden
- 11.05 Plenair debat Begroting Buitenlandse Zaken
- 12.00 Deadline indienen vragen Brexitwet
- 13.30 AO Langer Thuis / Dementiezorg / PGB / Wijkverpleging / Wmo
- 13.30 Technische briefing Passend onderwijs
- 14.00 Deadline indienen vragen Liquiditeitssteun Curacao
- 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen en de Ziektewet teneinde het advies van een bedrijfsarts over de belastbaarheid van de werknemer leidend te maken bij de toets op de re-integratie inspanningen door het UWV
- 16.00 Plenair debat Pakket Belastingplan 2021 (vervolg)
- 18.00 Wetgevingsoverleg Wet kinderopvang
Donderdag
- 9.30 Wetgevingsoverleg Integratie en maatschappelijke samenhang
- 10.00 AO Arbeidsmarktbeleid in de zorg
- 10.00 Deadline indienen vragen Leesoffensief
- 10.15 Debat over de terreurdaad in Frankrijk en de vrijheid van meningsuiting
- 10.30 Procedurevergadering Defensie
- 11.30 Procedurevergadering BZK
- 12.00 Deadline indienen vragen Raad voor Concurrentievermogen
- 12.00 Deadline indienen vragen VDL
- 12.00 Deadline indienen vragen Positie consument bij faillissement reisorganisatie
- 12.00 Deadline indienen vragen Spoorvervoer
- 13.00 Hoorzitting Nachtleven, Festivals, Culturele instellingen
- 14.00 AO Dierproeven
- 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Vreemdelingenwet 2000 in verband met de tijdelijke verlenging van de bevoegdheid om biometrische gegevens van vreemdelingen af te nemen en te verwerken
- 14.00 Wetgevingsoverleg Mijnbouw
- 14.00 Deadline indienen vragen Wet positie en toezicht advocatuur
- 15.00 Technische briefing Ziekenhuisfaillissementen
- 15.00 AO Vliegveiligheid
- 16.30 Plenair debat Begroting Buitenlandse Zaken (vervolg)
- 21.30 Debat over een rekenfout van Rijkswaterstaat bij de risicoberekening van de stort van granuliet in een natuurplas
Maandag 9 november: Femke Merel van Kooten-Arissen
Dinsdag 10 november: Raymond Knops
Dinsdag 10 november: Maurits von Martels
Zaterdag 14 november: Paul Blokhuis
De 1848 Factsheet?
1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)
De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.
Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.