Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.

“Het is echt een andere situatie”, zei Wopke Hoekstra gisteren tegenover NU.nl bij de vergelijking met de vorige crisis. Onmiskenbaar waar, maar een overtuigend argument waarom het kabinet zich toen niet en nu wel uit de crisis kan investeren geeft hij niet.

Sterker nog, volgens hem moet je niet ‘met horten en stoten’ de overheidsfinanciën weer op orde brengen. “Je kunt er beter wat meer de tijd voor nemen en inzetten op investeren en hervormen om de economie te laten groeien”, aldus de minister van Financiën.

Toen toenmalig SP-leider Emile Roemer dergelijke retoriek bezigde in de campagnes van 2010 of 2012 werd hij weggehoond. Vanuit centrumrechts was de standaardkritiek dat socialisten op de pof leefden, zonder na te denken over de gevolgen voor de langere termijn.

Nu krijgt Rutte 3 precies die kritiek van de Raad van State. Juist vanwege de onzekerheid van alle prognoses zou het kabinet meerdere scenario’s klaar moeten hebben liggen. In de Tweede Kamer is echter geen partij te vinden die het kabinet tracht te temperen in de uitgavendrift.

De Europese begrotingsregels zijn in de ijskast gezet en dus gaan de sluizen volledig open. Lenen is voor de Staat goedkoop, er komen verkiezingen aan, de economie móet worden aangejaagd.

Wie even teruggaat naar de vorige crisis zag een vergelijkbaar patroon. Het toenmalig kabinet-Balkenende 4 kwam in 2009, toen de omvang van de recessie concreter werd, met een ‘aanvullend beleidsakkoord’. De kern hiervan was in belangrijke mate het stimuleren van de economie.

“Er wordt voor circa 3 mrd in 2009 en circa 3 mrd in 2010 gestimuleerd voor arbeidsmarkt (met name jeugdwerkloosheid), onderwijs en kennis; voor duurzame economie; voor infrastructuur en (woning)bouw; en voor liquiditeitsverruiming van het bedrijfsleven”, zo viel te lezen. Een stimulering van 3 miljard, het zou deze Prinsjesdag met moeite het persbericht halen.

Maar een belangrijk verschil met 2009 was dat direct een aanzet werd gegeven voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën per 2011. “De begrotingsdiscipline wordt gehandhaafd;  [..] Dit vormt onderdeel van een pad naar herstel van overheidsfinanciën met ½% punt BBP per jaar.” Een zwaarbevochten onderdeel van het pakket was de verhoging van de AOW-leeftijd naar 67.

Bij de verkiezingen in 2010 was het vooral de VVD die hamerde op zware bezuinigingen. De partij liet zelfs een staatsschuldmeter op het Plein plaatsen om de urgentie van het probleem aan te geven.

Nadat Rutte de verkiezingen met dit verhaal won werkte in de daaropvolgende jaren vrijwel alle partijen mee aan de bezuinigingsagenda.

De coalitie benadrukt dat de zuinigheid van de afgelopen tien jaar en het doorvoeren van diverse ‘hervormingen’ het juist mogelijk maakt dat Nederland nu de teugels laat vieren, maar dat neemt niet weg dat vroeg of laat de vraag op tafel zal komen hoe het kabinet terug wil naar begrotingsevenwicht.

De coalitie hoopt nu vooral met een boodschap van optimisme te voorkomen dat het land in verkiezingstijd aan het somberen slaat. De vraag over de lange termijn mogen de politieke partijen beantwoorden in aanloop naar de verkiezingen op 17 maart volgend jaar.

Zij zullen duidelijk moeten maken hoe zij na de verkiezingen willen gaan voorkomen dat de rekening wordt doorgeschoven naar toekomstige generaties.

Begrotingskalender 2020

Ook dit jaar presenteert 1848 voor jou gratis de complete begrotingskalender met alle belangrijke data. Download hier de pdf, print hem uit en hang hem aan de muur, zodat je precies weet wanneer je in actie moet komen. Wil je weten wat deze begroting voor jouw organisatie betekent, neem dan contact met ons op: jeroen.thijs@1848strategie.nl of bel 06 3038 6949.

Algemene politieke beschouwingen

De oppositie zit handenwrijvend klaar. Keuzes maken in schaarste kan gezien de spenderingsdrift voor de coalitie geen reden meer zijn om de eisen van PvdA en GroenLinks te weigeren. De toon van Rutte gisteren – ‘Asscher, help ons’ – zal hen de overtuiging geven dat er wat te halen valt.

Zoals gisteren al uitgebreid geanalyseerd ligt het voor de hand dat de coalitie met de oppositie tot een akkoord komt over de positie van huurders en het zorgpersoneel. Ook zullen ze eisen dat de Kamer meer zeggenschap krijgt over het Nationaal Groeifonds en dat deze breder ingezet zal worden. Dus bijvoorbeeld ook voor woningbouw en verduurzaming. Het lijken overzichtelijke politieke dilemma’s.

Complexer is de discussie over het coronapakket. De ‘bevriende’ oppositiepartijen PvdA en GroenLinks vinden dat het pakket meer zekerheid op baanbehoud moet bieden, maar de coalitie lijkt daar nu echt van af te willen. Werknemers in zwaar getroffen sectoren als horeca en luchtvaart moeten maar begeleid worden naar ander werk.

Links

Ook blijft de vraag of GroenLinks en PvdA elkaar vasthouden. Vorig jaar ging dat hopeloos mis toen Klaver tot verbazing van het volledige Binnenhof de begrotingen zonder morren accordeerde. De GroenLinks-leider had geen zin om mee te werken aan de Asschershow.

Dit jaar lijken Asscher en Klaver nog altijd geen hecht duo, maar voor de geloofwaardigheid van de linkse politiek zijn ze haast wel gedwongen om samen op te trekken. Beide partijen hebben namelijk eerder aangegeven in belangrijke mate samen de campagne in te willen gaan, mogelijk zelfs met een gezamenlijke lijst.

Een paar maanden voor de verkiezingen is nog steeds niet duidelijk wat de gezamenlijke inzet precies wordt, maar de begrotingsbesprekingen zouden een belangrijke testcase kunnen worden wat voor hen haalbaar is.

Rutte

Naast PvdA en GroenLinks zullen komende dagen de ogen in belangrijke mate gericht zijn op de strategie van Geert Wilders. De PVV-leider heeft afgelopen maanden aan momentum gewonnen.

Ongetwijfeld zal zijn ontembare furie zich weer richten op Rutte, de man die hij politiek gezien als zijn belangrijkste vijand ziet. De man die in zijn ogen Nederland weggeeft aan Brussel en de Nederlandse cultuur bij het grofvuil heeft gezet.

De PVV-leider probeert Nederland nu al op te lijnen voor een tweestrijd tussen hem en de vooralsnog onaantastbare VVD-premier. Ook andere partijen zag je afgelopen dagen opzichtig hun pijlen richten op Rutte. Ze staan te dringen om de andere partij in de tweestrijd te worden, zoals Cohen in 2010, Roemer eerst en daarna Samsom in 2012 en Wilders in 2017.

Daarvoor is voor alle partijen nog een lange weg te gaan. De afstand tot de VVD in de peilingen is sinds de coronacrisis alleen maar groter geworden.

1848

Wist je dat 1848 veel meer is dan deze nieuwsbrief? Via het politieke platform 1848.nl kun je heel eenvoudig jouw politieke onderwerpen volgen. En wil je dat de professionals van 1848 de monitoring helemaal voor jouw organisatie overnemen? Neem dan contact op via info@1848.nl. Zoek je ondersteuning bij het behartigen van jouw belangen in Den Haag? Neem dan contact op met 1848 Strategie via info@1848strategie.nl of bel met Jeroen Thijs (06 3038 6949).

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.